Widok od strony wschodniej – Początek XX i obecnie



Wszystko się zaczęło od … łaźni. W miejscu bowiem, w którym gdańszczanie w obawie przed zachłannymi Szwedami postawili pierwszy arsenał z prawdziwego zdarzenia, wcześniej znajdowała się łaźnia miejska. W powstałym magazynie broni – wielkiej sali przykrytej imponującym krzyżowym sklepieniem, wspartym na piętnastu granitowych filarach, rozgościły się militaria, którymi dysponowało miasto. Szczególnie ważni goście, którzy oglądali tutaj hakownice, falkonety, moździerze, kartaczownice, żelazne kule, garłacze i inny sprzęt napawający grozą, zapewne nabierali szacunku dla miasta. I taka też być może była polityka włodarzy miasta – zastraszenie ewentualnego wroga, a nie obawa przed potencjalnymi szpiegami.
Zbrojownia pełniła też funkcję swego rodzaju muzeum techniki, wojskowości, ale i … sztuki. Ponad reprezentacyjną salą przyziemia, oczy cieszyły okazy białej broni, rycerskie zbroje, maczugi, kusze, urządzenie będące pierwowzorem pompy, części powozów czy karet, a wszystkiemu temu towarzyszyły porozwieszane na ścianach obrazy.

Niewątpliwa atrakcją Zbrojowni był swoisty teatr figur, czyli zbiór napędzanych mechanicznie manekinów, odzianych w stylowe szaty lub zbroje, które potrafiły niejednego gościa solidnie przestraszyć. Królową Marię Ludwikę Gonzagę przywitała figura żołnierza … wystrzałem z muszkietu.

Przez prawie dwieście lat arsenał był schronieniem dla rzeźby Wilhelma van den Blocka. Artysta otrzymał życiowe zlecenie od Zygmunta III na wykonanie pomnika jego ojca, króla Szwecji Jana III, ale z powodu trudności finansowych i wojen szwedzkich nie zdołał go ukończyć. Dopiero pod koniec XVIII wieku pomnik został wywieziony na drugi brzeg Bałtyku, do Uppsali. Abraham van den Block upiększył zatem obiekt, w którym wcześniej azyl znalazło największe dzieło jego wielkiego ojca Wilhelma.

Z wszystkim tym, co znajdowało się we wnętrzach zbrojowni bezwzględnie rozprawił się, długo wyczekiwany, Napoleon. Francuzi urządzili bowiem w Zbrojowni lazaret, a po ich odejściu z miasta okazało się, że wnętrza zostały ogołocone. Nie przestraszyła Francuzów, zdobiąca zachodnią pierzeję, kamienna postać Kozaka z mieczem w ręku, u stóp którego spoczywa głowa jego dowódcy Iwana Podkowy. Wąsaty wojak ściął swego dowódcę na rozkaz króla Stefana Batorego, a gdańszczanie uznali ten fakt za godny podziwu akt dyscypliny i poszanowania prawa. Napoleońscy żołnierze za nic sobie jednak mieli prawo, prawo własności.

Widok od strony zachodniej – Początek XX i obecnie



Wielka Zbrojownia, widok od strony Targu Węglowego
Po powojennej odbudowie zabytek przeszedł w ręce artystów, co zapewne ucieszyło rzymską boginię sztuki Minerwę, otaczającą opieką gdański arsenał. Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych, przemianowana z czasem na Akademię Sztuk Pięknych, przyciągała młodych artystów, którzy czynnie brali udział w procesie zmartwychwstawania miasta. Zbrojownia stała się jednak nie tylko symbolem pracy artystów lecz także życia kulturalnego Gdańska. Odbywały się tu przedstawienia teatralne, koncerty, wystawy, karnawałowe bale przebierańców i konkursy recytatorskie. Swoją działalność artystyczną rozpoczynali tu Zbyszek Cybulski, Jacek Fedorowicz, Bogumił Kobiela i Wowo Bielicki.
Na początku XXI wieku Zbrojownia odzyskała swoją dawną świetność. Konserwatorzy wzmocnili ceglane mury, kamienne rzeźby i detale architektoniczne, a dla nadania całości odpowiedniego blasku, zużyli dwa i pół tysiąca płatków 24-karatowego złota. Ostatnim elementem restauracji zabytku było zamontowanie pięciu turkusowych rzygaczy (rynien), wystających na trzy metry poza obręb budynku. Smocze pyski, stanowiące zakończenie rynien śmieją się w czasie deszczu z przechodniów, którzy z obawą spoglądają w ich kierunku. Rzygacze zostały zasklepione przez konserwatorów, o czym turyści ani gdańszczanie często nie wiedzą.

Ważne daty:

Koniec XVI w. – decyzja o budowie arsenału

1601-1609 r. – budowa obiektu

1699, 1768, 1911-1913 r. – istotne renowacje Zbrojowni

1945 r. – pożar wnętrza w wyniku działań wojennych

1947- 1965 r. – powojenna odbudowa

2004 – 2006 r. – gruntowna renowacja

Opis: http://ibedeker.pl/