Jednym z charakterystycznych elementów panoramy Gdańska przełomu XIX i XX w. była ogromna kopuła Wielkiej Synagogi. Synagoga powstała w latach 1885-1887. Na żądanie władz miejskich zbudowała ją berlińska firma Ende i Boeckmann – ta sama, która wybudowała gmach, w którym później mieścił się gdański sejm. Rajcom miejskim zależało na zachowaniu wspólnego stylu architektonicznego nowo budowanych gmachów. Synagoga szybko stała się centrum kultury gdańskich Żydów. W Gdańsku istniały już przedtem synagogi, żadna z nich nie była jednak tak wielka i reprezentacyjna. Najczęściej na potrzeby wspólnot żydowskich adaptowano istniejące już budynki. Tak było na Szerokiej, Świętojańskiej, Szopach i przy Łąkowej.
Wielką Synagogę wzniesiono w stylu neorenesansowym. Monumentalny budynek od strony zachodniej wieńczyła potężna kopuła z latarnią i dwie wieże ze stylowymi hełmami. Ścianę frontową zdobiło duże witrażowe okno z ażurową gwiazdą Dawida.
Wnętrze, o żaglowym sklepieniu, otaczały arkadowe galerie wsparte na kolumnach. Na ścianie wschodniej świątyni, wskazującej kierunek Jerozolimy, umieszczono ozdobną aron ha-kodesz (hebr.: „święta skrzynia”, szafa ołtarzowa, w której przechowywane są zwoje Tory), zasłoniętą specjalną, bogato haftowaną zasłoną (hebr.: „parochet”). Szafa, nad którą znajdowały się tablice dziesięciorga przykazań trzymane przez dwa lwy, ustawiana była na podwyższeniu, u stóp którego umieszczono bimę, rodzaj kazalnicy. Nad nimi górowała galeria dla kobiet i chóru synagogalnego oraz organy elbląskiej firmy Terleckiego, która wykonała instrument między innymi dla kościoła Mariackiego w Gdańsku. Od strony zachodniej, na wysokości okna witrażowego, zbudowano amfiteatralną galerię, na której mogło się pomieścić około 300 osób. Wielka sala modlitw umieszczona centralnie pod kopułą synagogi zabudowana była dwom rzędami ław dla 1600 osób. Nad nimi zwisały bogate, kute żyrandole. Ściany i sklepienia udekorowane symbolicznymi wzorami roślinnymi i geometrycznymi oraz wersetami z Biblii.
Wielka synagoga podzieliła los społeczności, której służyła i wraz z nią znikła z Gdańskiego krajobrazu w 1939 r. Uniknąwszy dewastacji w trakcie „nocy kryształowej” w 1938, została wykupiona przez nazistowskie władze Gdańska i rozebrana jeszcze przed początkiem wojny.

Opis zaczerpnięto z portali: www.gdansk.pl oraz www.jewish.org.pl
Archiwalna fotografia pochodzi z portalu fotopolska.eu